Lejant (Gösterim)

Güncel Türkçe Sözlük’te; “Bir fotoğrafın, haritanın, desenin ya da karikatürün özünü anlatan yazı, im.” olarak açıklanan “Lejant”, Fransızca “legende” sözcüğünden dilimize geçmiş olup “gösterim” anlamında kullanılmaktadır. İmar planlarında, arsa/arazi olarak bir alanın/bölgenin kullanım açısından ayırt edici niteliği belirtmeye yaramaktadır.

09.11.1985 günü yürürlüğe giren Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik’in 12. maddesinde; “Her ölçekteki planlar Ek 2’de verilen lejant ve plan çizim notlarına göre hazırlanır.” denilmiştir.  14.06.2014 günü yürürlüğe giren ve Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik’i yürürlükten kaldıran Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin “Gösterim (Lejant) Teknikleri” başlıklı 10. maddesinde; “Her türlü mekansal plan, kendi kademesinin ve yapılış amacının gerektirdiği çizim ve gösterim tekniğine göre hazırlanır. Planlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca belirlenen gösterimlere uygun olarak hazırlanır. … Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca belirlenmemiş ya da kabul edilmemiş gösterimler planlarda kullanılamaz.” denilmektedir.

Lejantlar; konut, sanayi, eğitim, sağlık, spor yapıları gibi yapı yapılabilecek alanları, yolları, meydanları, tarım alanlarını vb. göstermek üzere imar planlarının bir parçası olarak düzenlenirler. Lejantına bakılarak, imar planı paftaları üzerinde hangi alanın hangi işlev için (konut, sanayi vb.) kullanılabileceği görülebilir. Bu anlamda lejantlar, imar planı paftalarının anahtarı olarak adlandırılabilir.

Bir Lejantta Değişik İşlevli Yapıların Yer Alması

3194 sayılı Yasa, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun oluşumunu sağlamak amacıyla düzenlenmiştir (Md. 1). Yapıların; plan, bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun olabilmesi için, öncelikle planın da; bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun olması gerekmektedir. Planın; bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun olmaması, bu plan çerçevesinde yapılacak yapıların da bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun olamayacağı anlamına gelir.

Yine 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 3. maddesine göre; imar planıyla belirlenmiş bir alan (imar lejantı), tüm ölçeklerdeki plan ilkelerine, bulunduğu bölgenin koşullarına ve yönetmelik düzenlemelerine aykırı amaçlar için kullanılamaz. Buna göre, bilim, sağlık ve çevre koşullarına uygun olarak yapılan planla belirlenmiş bir imar lejantında, başka lejantlarda yapılabilecek yapı ya da yapı bölümleri olmamalıdır. Örneğin; ikinci derece sağlıksız işyeri sayılan akaryakıt satış istasyonlarının yapılabildiği “A” lejantında konut amaçlı yapı ya da yapı bölümleri bulunmamalıdır.

Öte yandan, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 1. maddesine göre, kat mülkiyeti; bitirilmiş bir yapının kat, daire, iş bürosu, dükkan, mağaza, mahzen, depo gibi bölümlerinden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanları için kurulabilir. Buna göre, öteki bağımsız bölümlerden ayrı olarak ve başlı başına kullanılma olanağı bulunmayan bağımsız bölümler içeren taşınmazların kat mülkiyetine konu edilmemesi gerekir.

3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca, yapı ruhsatı parsele yönelik düzenlenen bir belge olduğuna göre, bir imar lejantında başka lejantlarda yapılabilecek yapıları da içeren yapı ruhsatı verilemeyeceği gibi bu yöndeki mimari projeler de onaylanmamalıdır.

Ancak, tek lejantlı bir parselde birlikte yer almaması gereken yapıların ya da yapı bölümlerinin birlikte yer alabildikleri ve bunun da ötesinde bu yapıların ya da yapı bölümlerinin kat mülkiyetine konu edilmiş oldukları görülebilmektedir. Örneğin; ikinci derece sağlıksız işyeri sayılan akaryakıt satış istasyonlarının yapılabildiği “A” lejantında konut amaçlı yapı bölümleriyle de karşılaşılabilmekte ve bunların “akaryakıt satış istasyonu” ve “konut” olarak kat mülkiyetine konu edilebildikleri görülebilmektedir.

Böyle yerlerle karşılaşıldığında, değerin nasıl belirleneceği önemli bir sorundur. Kanımızca, parselin lejantına uygun yapılar ya da yapı bölümlerine yasal değer içinde yer vermekte bir sakınca yoktur. Parselin lejantına uymayan yapılar ya da yapı bölümlerine yasal değer içinde yer verilmemelidir.