Hemen Bize Ulaşabilirsiniz
Yayınlarımız Geri Dön
Hukuksal Boyut | İrat Senedi

İrat Senedi

Taşınmaz rehni; “ipotek”, “ipotekli borç senedi” ya da “irat senedi” biçiminde kurulabilir (MK. 850).

İrat senedi, bir taşınmaz üzerinde taşınmaz yükü (mükellefiyeti) biçiminde kurgulanmış bir güvenceye dayalı olarak çıkarılan borç senedidir ve bir para alacağı hakkı oluşturur. İpotekli borç senetlerinden ayrı olarak irat senetleri borçluya kişisel sorumluluk yüklemez; alacağın güvencesini yalnızca güvence olarak gösterilen taşınmaz oluşturur. İrat senedinin güvencesini ancak tarım arazisi, konutlar ve üzerinde bina yapılabilecek arsalar oluşturabilir. İrat senetlerindeki alacak tutarı, tarım arazisinde arazinin gelir değerinin, öteki taşınmazlarda taşınmazın gelir değeri ile yapı ve arsa değerleri ortalamasının beşte üçünü aşamaz. Değer belirlemeleri devlet adına tapu yönetimince yapılır. Değer biçilmesinde gereken özenin gösterilmemesinden devlet sorumludur. İrat senedinin borçlusu yüklü taşınmazın sahibidir. Yüklü taşınmazı edinen kişi irat senedinin borçlusu olur ve taşınmazın önceki sahibi başka bir işleme gerek kalmaksızın borcundan kurtulur.

İrat senedi için tapu kütüğüne yapılacak yazımın yanı sıra rehin senedi de düzenlenir. İrat senedi daha sonra düzenlenmiş olsa bile, hukuksal sonuçlarını tapu kütüğüne yazım gününden başlayarak doğurur. İrat senedi, tapu görevlisince düzenlenir. İrat senedi üzerinde tapu görevlisi ile Hazine adına yetkili kişinin imzaları bulunur. İrat senedi nama (ada) ya da hamiline (taşıyıcısına) yazılı olarak çıkarılabileceği gibi, menkul kıymet biçiminde seri olarak da çıkarılabilirler. Tapu kütüğündeki yazım, ancak ilgililerin ya da mahkemenin rehin senedini iptal etmesi üzerine düşürülebilir. Öte yandan, alacaklı yoksa ya da alacaklı rehin hakkından elçekerse borçlu da, tapu kütüğündeki yazımı düşürtebilir. İrat senedinden doğan alacak, iyiniyetli tüm kişiler için, tapu kütüğündeki yazımına göre geçerlidir. Yöntemine uygun düzenlenmiş olan irat senedi, iyiniyetli tüm kişiler için, içinde yazılı olanlara göre geçerlidir. İrat senedi içeriğinde yazılı olanlar tapu kütüğündeki yazım ile çelişiyorsa ya da tapu kütüğüne yazım yapılmamışsa, kütük geçerlidir. Bununla birlikte irat senedini iyiniyet ile edinen kişi, tapu kütüğüne ilişkin yasal düzenlemeler uyarınca tazminat isteyebilir. Nama ya da hamiline yazılı irat senedindeki alacak, ancak irat senedi üzerindeki elmenlik (zilyetlik) ile birlikte aktarılabilir, rehin ya da başka bir tasarrufa konu edilebilir. İrat senedinin daha düzenlenmemiş olması ya da yargı kararıyla iptal edilmesi durumunda, alacağı ileri sürme hakkı saklıdır. İrat senedinin nama yazılı olması durumunda, aktarılanın adı ve aktarma işlemi irat senedi üzerine yazılır. (MK. 903 -929)

Öteki taşınmaz rehin hakları gibi irat senedi de, tapu kütüğünün “Gayrimenkul Rehin Hakları” bölümüne, yanına yazılacak A, B, C, gibi bir harf ile adlandırılarak ve “İ.S.” kısaltmasıyla işlenir. “Gayrimenkul Rehin Hakları” bölümünün altıdaki “Düşünceler” alt başlığına da irat senedi ile ilgili belirtmeler yazılır. İrat senedi hangi harf ile gösterilmişse, buna ilişkin belirtmeler de bu harf ile gösterilir.

İrat senedi, yapılmış yasal düzenlemeye karşın, ipotekli borç senedi gibi bugüne değin Ülkemizde pek uygulamamıştır. Taşınmaz rehni olarak, Ülkemizde genel uygulama ipotektir.

Hizmetlerimiz

© 2021 - Emek Taşınmaz Değerleme ve Danışmanlık A.Ş.